نهالستان اروم نهال

خرمالو درختی است که بیشتر در مناطق گرمسیر کشت می شود میوه این گیاه خوراکی میباشد رنگ آنها از نارنجی و زرد روشن تا نارنجی و قرمز تیره متفاوت است.خرمالو دارای مقادیر قابل توجهی ویتامین‌های B۳ ،B۲، B۱ و C است، در ضمن این میوه مواد معدنی ضروری برای بدن مانندکلسیم، گوگرد، آهن، فسفر و پتاسیم و مقداری نیز سلولز دارد.

در بین انواع خرمالو خرمالوی ژاپنی, که به نام خرمالوی آسیایی در آمریکا شناخته می‌شود کشت‌شده‌ترین گونهٔ سردهٔ خرمالو است اگرچه تا سال ۱۷۸۰ خصوصیات گیاه‌شناختی آن تشریح نشده‌بود از یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت شده در دنیا با سابقه ۲۰۰۰ ساله در چین است.

در کل ۳ مدل خرمالو داریم:
۱– خرمالوی ایتالیایی «D. lotus»: میوه این خرمالو به اندازه یک گیلاس و رنگ آن پس از رسیدن زرد می شود. طعم میوه پس از رسیدن ترش است.
۲– خرمالوی ویرژینیا «D. virginia»: برگهای آن براق و کشیده است. در ایران این گونه به خرمندی معروف است که بیشتر برای پیوند خرمالوی معمولی به عنوان پایه کاربرد دارد و میوه آن به اندازه آلو بوده و بخاطر داشتن تانن زیاد، قابل خوردن نیست.
۳– خرمالوی معمولی «D. kaki»: میوه آن متوسط تا درشت و به رنگ قرمز می باشد. منابع، منشاء این گیاه را از ژاپن گزارش کرده اند.
خرمالو گیاهی است دو پایه، یعنی گل نر و ماده از یکدیگر جدا روی دو پایه قرار دارد. گلهای دو جنسی روی درختان دیده می شود. اکثر خرمالوهایی که در ایران کشت می‌شوند از نوع دوم که دارای گلهای دوجنسی هستند، می باشند. گلهای نر بیشتر بصورت ۲ تا ۳ تایی روی گیاه ظاهر می شوند و کوچکتر از گلهای ماده می باشند. گلها همیشه روی شاخه های یکساله ظاهر می شوند و گاهی میوه روی شاخه های سال جاری تشکیل می شوند که این نکته در زمان هرس درختان خرمالو باید مورد توجه قرار گیرد.
در درمان اسهال ،سینه درد،بیماریهای کبدی و کلیوی ، کاهش چربیخون ،درمان آفت دهان ،گلودرد،موثر است.
در ضمن خرمالو اشتها آور است.

کشت درخت خرمالو:
گیاه خرمالو آفتاب دوست است و در مناطق محصور و در مناطقی که دارای آب و هوای خنک و معتدل با آفتاب کافی است دارای رشد و عملکرد مطلوبی است و در مناطقی که هوا کمی سرد است باید اطراف آن محصور گردد تا از خسارات ناشی از سرما و یخ‌زدگی محافظت گردد. خرمالو در عین حال گیاهی مقاوم به سرما است. گیاه خرمالو در مناطق گرم و نیمه گرم تا ۱۲- درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌نماید، ولی به سرمای زمستان نیازمند است.

درخت خرمالو در دامنه وسیعی از خاک‌های مختلف با بافت متوسط و زهکشی مناسب و حاصلخیز و حتی در خاک‌های رسی با بافت سنگین رشد می‌نماید. این درخت در مناطقی که اسیدیته خاک بین ۵/۶ تا ۵/۷ باشد دارای رشد مطلوب است و تحمل آن نسبت به خشکی و کمی آب قابل ملاحظه است، ولی آبیاری آن با آب کافی، عملکرد محصول را به نحو قابل توجهی افزایش می‌دهد. درخت خرمالو دارای ریشه‌های قوی است و هنگام غرس نهال خرمالو باید در گودالی عمیق کاشته شود. زمان رسیدن به حداکثر محصول به ۷ الی ۱۰ سال زمان نیاز دارد.

خاک مناسب برای درخت خرمالو
خاک مناسب برای درخت خرمالو باید سبک و قابل نفوذ به آب و حاصلخیز باشد. بهترین خاک برای این درخت، خاک‌ مرطوب و خنک است که اصولاً باغات قدیمی که خاک‌های حاصلخیزتری دارند بهتر جواب می‌دهند؛ به همین دلیل بهتر است افرادی که می‌خواهند اقدام به کشت این گیاه نمایند داخل باغچه منازل را از خاک باغات قدیمی پر کنند. علت موفقیت کاشت این درخت در بعضی از منازل همین امر است، زیرا بعضی از افراد برای باغچه منازل از خاک مراتع استفاده می‌کنند که برای کاشت و پرورش این گیاه مناسب نیست .

درخت خرمالو نیاز به کودهای دامی فراوان دارد. اما به این نکته نیز باید توجه داشت که از کودهای پوسیده دامی استفاده گردد و نه از کودهای تازه و نپوسیده. همچنین بهتر است داخل منازل به دلیل این که حجم خاک باغچه کم و محیط رشد ریشه محدود است، جهت تغذیه درختان خرمالو از کودهای نیمه آلی به نام ورز استفاده گردد. در اسفند ماه پس از رفع سرمای زمستان به ازای هر درخت خرمالو ۴ تا ۵ کیلوگرم ورز در سطح باغچه پخش می‌کنند و عمل شخم‌زنی را انجام می‌دهند.
در حین عمل شخم‌زنی باید به این نکته توجه شود که حتماً زمان آن در اسفند ماه باشد. با توجه به این نکته که درخت خرمالو به شخم عمیق نیاز ندارد (چون اگر ریشه‌ها آسیب ببینند به‌سختی و دیر ترمیم می‌گردند)، پرورش دهندگان باید برای دو نکته ذیل اهمیت ویژه‌ای قایل شوند:

۱- از کودهای پوسیده دامی استفاده شود.
۲- شخم سطحی باشد.
این دو مورد از عوامل موفقیت در پرورش این گیاه محسوب می‌شود .

کودهای مورد نیاز:
خرمالو به مواد غذایی کمی نیاز دارد و در مناطقی که کود گیاهی در دسترس می باشد به کود شیمیایی نیاز نخواهد بود ولی در صورت عدم وجود کود گیاهی، میتوان از  ترکیبی از کودهای شیمیائی N-P-K به نسبت ۱۰-۱۰-۱۰ استفاده نمود. کود را باید اواخر زمستان و اوائل بهار در پای درختان پخش نمود.

خاک مناسب جهت کشت خرمالو
جهت پرورش درخت خرمالو حتماً باید عمل زهکشی به خوبی انجام شود. در زمانی که آبیاری باغچه صورت می‌گیرد حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بعد باید آب به خوبی در خاک نفوذ کرده باشد. چنانچه آب بیش از این زمان در باغچه بماند، عمل زهکشی نامطلوب بوده و باید خاک اصلاح گردد، وگرنه به مرور زمان درخت خرمالو بر اثر عدم زهکشی مناسب آسیب دیده و با ریزش برگ یا میوه و یا خشک شدن همراه می‌شود. به هر حال خاک زمین پرورش درخت خرمالو باید دارای بافت متوسط و حاصلخیز باشد و عمل زهکشی را به خوبی انجام دهد .

ازدیاد خرمالو
درخت خرمالو از طریق تکثیر غیرجنسی کمتر کشت می‌گردد و تقریباً تمام درختان خرمالو از طریق کشت بذر خرمندی کاشته می‌شوند. خرمندی همان خرمالوی ریز است که میوه آن قابل خوردن نیست. پس از رسیدن، میوه‌ها را جمع‌آوری کرده و بذر آن‌ها را گرفته و جهت کاشت آماده می‌کنند. در آذر یا دی ماه بذر به صورت پُر (فشرده) کشت می‌گردد که پس از رفع سرما و یخبندان بذر جوانه زده و از خاک خارج می‌شود .

در سال اول، نهال رشد کرده و در سال دوم در فصل خزان یا اسفند ماه نهال با فاصله مناسب در خزانه دوم کشت می‌گردد. در سال سوم، در فصل بهار حدود ۱۵ تا ۲۵ فروردین ماه روی نهال عمل پیوند شکمی انجام می‌گیرد. پیوندک‌ها در سال سوم رشد می‌کنند و در پایان سال سوم در فصل خزان یا اسفند ماه قابل انتقال به زمین اصلی هستند. بهتر است پرورش دهندگان نهال پیوندی را از مکان‌های مطمئن تهیه نمایند، چون تولید نهال پیوندی تقریباً مشکل است و یکی از دلایل قیمت بالای نهال پیوندی خرمالو همین مورد است.

در زمان کاشت درخت خرمالو نکات ذیل بایستی مورد توجه قرار گیرند:
۱- زمان کاشت خرمالو پیوندی حدود ۱۵ اسفند ماه است. چنانچه زودتر جهت کشت اقدام شود، احتمال بروز سرمازدگی نهال زیاد است، چون به عمل جابه‌جایی حساس است .

۲- نهال پیوندی در موقع کاشت حتماً تا همان محلی که در خزانه زیر خاک بوده در محل کاشت در زیر خاک قرار گیرد. نکته قابل اهمیت این است که عمیق کاشتن نهال و سطحی کاشتن هر دو مضر است .

۳- در زمان کاشت از دادن هرگونه کود حیوانی و کود شیمیایی خودداری شود. عمل تقویت از سال دوم شروع شود که بهتر است از همان ورز استفاده گردد .

۴- پس از کاشت، عمل آبیاری یک نوبت انجام شود و تا نهال خرمالو جوانه نزده است، آبیاری دوم صورت نگیرد .
۵- از سال دوم عمل سربرداری و هرس فرم‌دهی طی دو تا سه سال انجام گیرد .
بعد از کاشت نهال خرمالو در محل اصلی، بعد از سال دوم باید عمل کوددهی و تقویت انجام گیرد. در سال‌های بعدی باید به این نکته توجه کرد که میوه خرمالو روی شاخه‌های یک ساله است؛ یعنی در فصل خزان اگر هرسی صورت گیرد، شاخه سال قبل که محل تولید میوه است نبایستی حذف شود .

درخت خرمالو در فصل بهار به آب کمتری نیاز دارد و در فصل تابستان با گرم شدن هوا نیاز به آب بیشتری دارد .
بعضی از پرورش دهندگان از ریزش خرمالوهای تازه تشکیل شده در فصل بهار شکایت دارند که علت آن آفت یا بیماری نیست، بلکه چون درخت خرمالو به میزان زیادی گل تولید می‌کند و اگر شرایط مناسب باشد تمام گل‌ها تبدیل به میوه می‌شود، پس از تشکیل میوه چون درخت توان نگهداری و تغذیه تمامی میوه‌ها را ندارد، چنانچه درخت خوب تغذیه و تقویت نشده باشد حدود ۵۰ درصد میوه‌ها در حالت فندقی ریزش دارد. اما چنانچه درخت خوب تغذیه و تقویت شده باشد، میزان ریزش میوه در فصل بهار کمتر است. به هر حال درخت خرمالو آن مقدار میوه را که می‌تواند تغذیه کند، نگه می‌دارد و اضافی آن ریزش دارد.

آفات و امراض درخت خرمالو
مگس سفید و تریپس‌ها به پوست میوه خرمالو صدمه زده و موجب بدرنگ شدن میوه خرمالو می‌گردند. آبیاری بیش از حد نیز موجب فاسد شدن ریشه گیاه می‌گردد. حیوانات موذی مانند موش نیز به ریشه درخت خرمالو صدمه وارد می‌آورند.

زود گلدهی، ریزش محصول و ترک خوردن میوه در اطراف کاسبرگ و آفتاب سوختگی میوه از امراض درخت خرمالو محسوب می‌شود. ریزش میوه پدیده‌ای طبیعی در درختان میوه ازجمله خرمالو است و در عین حال تغذیه گیاه خرمالو با کود پوسیده حیوانی به مقدار کافی از ریزش میوه به نحو موثری جلوگیری می‌نماید.

ارقام خرمالو
* خرمالو دارای ارقام گس astringent و غیرگسnon- astringent  است که از نظر اندازه، شکل و مزه بسیار متفاوت هستند.

گرده‌افشانی باغات خرمالو
گیاه خرمالو هم از طریق گرده‌افشانی و هم از طریق بکرزایی، تولید میوه می‌نماید، ولی بر اساس مطالعات انجام شده، تولید میوه از طریق بکرزایی، موجب ریزش مداوم محصول می‌گردد و گرده‌افشانی عملکرد برداشت میوه را افزایش می‌دهد و از ریزش مداوم محصول جلوگیری می‌نماید.

بر اساس مطالعات انجام شده در کشور استرالیا، گرده‌افشانی از طریق حشرات به‌ویژه زنبور عسل صورت می‌گیرد و نیاز به گرده‌افشانی مکانیکی نیست. بیشتر تولیدکنندگان و پرورش‌دهندگان خرمالو در کشور استرالیا، از گونه‌های خرمالو ماده استفاده می‌نمایند. زنبور عسل از نژاد اروپایی mallifera و دیگر گونه‌های بومی استرالیایی زنبور عسل مانندTrigona spp دارای عملکرد بالایی در گرده‌افشانی هستند. با نصب کندو زنبور عسل در درون باغات خرمالو به ازاء ۳ تا ۲ کندو در هر هکتار می‌توان بیشترین عملکرد تولید محصول را به دست آورد. متوسط تولید خرمالو در این کشور در هر هکتار ۳۵ تن است. خرمالو تولید شده در استرالیا به غیر از مصرف داخلی به کشورهای اروپایی، سنگاپور، تایلند و ژاپن صادر می‌گردد.

در مناطق نیمه گرمسیر کشور استرالیا، گلدهی درختان خرمالو ۳۵ روز بعد از سپری شدن فصل سرما رخ می‌دهد. چنانکه فصل سرما به طور معمول تداوم یابد، بعد از ۷۰ روز گل‌ها ظاهر می‌گردند. درجه حرارت مطلوب بین ۱۲ تا ۱۷ درجه سانتی‌گراد برای جوانه زدن غنچه و ۲۷ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد برای تولید غنچه مطلوب است. بعد از یک الی دو هفته از زمان تولید گل  باید گرده‌افشانی صورت ‌پذیرد. زمان گرده‌افشانی هنگامی است که ۵ الی ۱۰ درصد شکوفه‌ها ظاهر شده باشند. زنبور عسل فقط شکوفه‌ها را مورد هجوم قرار داده و از نشستن بر قسمت‌های دیگر درخت خودداری می‌نماید. زمان برداشت خرمالو در کشور استرالیا در ماه‌های آبان و آذر است.

عملکرد باغات خرمالو در هر هکتار بین ۳۵ تا ۴۵تن  می باشد.

در ایران خرمالو را به پایه وحشی آن که خرمندی نامیده می شود پیوند می زنند و همچنین می توان با قلمه زدن آن را تکثیر نمود. برای غرس نهال خرمالو آن را در ارتفاع یک متری از سطح زمین می کارند و این در حالی است که نهال خرمالو دارای ۴ الی ۵ جوانه باشد و پیش از فصل بهار حدود ۳۰ الی ۵۰ درصد شاخه های آن را هرس می نمایند .ارتفاع درخت خرمالو در حدود ۸ تا ۱۲ متر می گردد.

کاشت و پرورش خرمالو و تولید آن به عنوان یک محصول مهم باغی در ایران و جهان از قدمت چندانی برخوردار نمی باشد . در سال ۱۹۷۰ میلادی تولید خرمالو در ایران ۲۵ تن بوده است و تولید محصول آن طی ۴۰ سال اخیر در مقایسه با دیگر کشورهای عمده تولید کننده خرمالو بسیار ناجیز می باشد.

در ایران تنوع ژنتیکی در ۲۲ نمونه خرمالو (کاکی) و ۷ نمونه مربوط به گونه های (لوتوس و ویرجینانا) وجود دارد. میوه های این گونه ها  گرد، بلوطی و قلبی شکل می باشند. دیگر ارقام خرمالو در ایران رقم فوی کاکی fuykaki می باشد . میوه های آن مدور و تقریبا بزرگ می باشد واز نظر طعم و مزه از ارقام مرغوب خرمالو محسوب می گردد.
رقم ژاپنی ایرانی یا رقم هیداتان ناشی که از ارقام گس می باشد و میوه آن مکعبی شکل و تیپ درخت آن گسترده است.
همچنین رقم زاپنی هاشیاکی که دارای طعم خاص می باشد و دارای میوه های گرد و مایل به زرد است و می توان برای مدت طولانی انبار نمود.
خرمالوی وحشی یا رقم خرمندی که به عنوان پایه استفاده می گردد و تیپ درخت آن uprighte  یا ایستاده می باشد و میوه های آن ریز است ولی مقاومت خوبی در خاک های فقیر و غیر حاصلخیر دارد.

برداشت و انبارداری محصول خرمالو
مناسب‌ترین روش برداشت خرمالو، چیدن میوه از درخت و هنگامی است که سفت، رسیده و همراه با کاسه گل است.
درجه حرارت بهینه برای نگهداری محصول خرمالو صفر درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی محل نگهداری میوه خرمالو ۹۰ تا ۹۵ درصد است. انبارداری و حمل‌ونقل آسان خرمالو از مزیت‌های این محصول است. می‌توان محصول خرمالو را بیش از سه ماه نگهداری و به بازارهای مصرف عرضه نمود.

بازاریابی خرمالو:
خرمالو بیشتر بصورت تازه خوری به  مصرف می رسد و امروزه می توان  با خشک کردن، فریز نمودن ، پختن و کنسرو آن را فرآوری نمود.جهت از بین بردن مزه گس خرمالوو پیش رس نمودن آن به هنگام انبارداری از گاز اتیلین و گاز co۲ استفاده می نمایند و این در حالی است که میوه تازه و با طراوت  می ماند.
آینده و بازار یابی محصول خرمالو در بازارهای جهانی بستگی به تولید ارقام مرغوب و بسته بندی مناسب  جهت صادرات آن دارد.